Mỗi mùa lúa chín chúng ta lại có những món ăn thơm ngon từ lúa. Lúa và những món ngon khi mùa lúa chín sẽ được chế biến thành những thức quà vặt này là những món ăn rất ngon, bổ dưỡng và hấp dẫn. Đặc biệt ở vùng Tây Bắc có rất nhiều món ăn ngon khi mùa lúa chín tới. Vùng đất nơi đây thu hút du khách không chỉ phong cảnh đẹp mà còn bởi nét ẩm thực phong phú. Bạn chắc chắn sẽ lưu luyến không quên với hương vị ẩm thực khi mùa lúa chín nơi đây. Từ những hạt cốm xanh ngọt, những nắm xôi thơm ngon,…Tất cả đều mang đậm dấu ấn vùng cao nơi đây. Đón xem bài viết bên dưới để thưởng thức những món ăn ngon từ lúa.
Vào những ngày đầu tháng 9 trên Tây Bắc có nắng vàng nhẹ. Có những cơn gió hiu hiu mang theo hương vị của lúa non. Những dấu hiệu ấy đã chính thức báo hiệu một mùa lúa chín bội thu lại đến với nơi đây. Ở bất kì đâu trên vùng cao Tây Bắc đều bắt gặp mùa lúa chín. Từ những cánh đồng Mường Lò cho tới những cung ruộng bậc thang Mù Căng Chải xanh mướt. Bây giờ đã bắt đầu chuyển mình sang màu vàng óng ả, màu của sự ấm no, hạnh phúc.
Mục lục
Cốm Tú Lệ
Hình ảnh lúa nếp non xuất hiện dưới chân đèo Khau Phạ. Bên trên là những thửa ruộng bậc thang Tú Lệ, Lìm Thái, Thái Mông. Tất cả đã được bà con thu hoạch, cắt gần. Và bắt đầu một mùa giã cốm ở Khau Phạ bắt đầu.
Các công đoạn làm cốm trước khi giã
Đã từ lâu đời lúa nếp Tú Lệ nức tiếng gần xa. Nó nổi tiếng vì lúa ở đây cho ra những hạt to tròn, trắng trong. Đây là loại lúa nếp đặc biệt khác với những loại lúa khác. Tất cả bởi khi nó được đồ thành xôi thì dẻo thơm vô cùng. Nhưng khi khi được chế biến thành cốm thì thanh mát, ngọt ngào. Hương vị ấy không có thứ nếp nào sánh bằng được.
Để làm cốm thì người làm phải trải qua công đoạn cần tốn rất nhiều công sức. Ngoài ra còn cần sự tỉ mỉ và tinh tế của những người người dân nơi đây. Để có được những hạt cốm xanh mỏng, bà con trong bản phải dậy từ tờ mờ sáng.Sau đó đi ra đồng hái những bông lúa còn đẫm sương đêm. Khi ấy lúa đang ở trong thời kì uốn câu sữa mang về nhà tuốt để lấy nguyên liệu.
Phải đem đi rang ngay nếu tuốt xong. Vì nếu để vài ngay sau mới làm thì hạt cốm sẽ không còn xanh non, thơm dẻo nữa. Công đoạn tiếp theo là đợi nguội rồi cho từng mẻ vào cối giã để ra từng mẻ cốm.
Giã cốm
Đã đến với Yên Bái du lịch, đừng bỏ qua Tú Lệ vào mùa này. Bởi bạn sẽ thường xuyên bắt gặp những cảnh gia đình đồng bào dân tộc đang xúm quanh chiếc cối giã và những chảo gang đầy ắp cốm. Mỗi người một nhịp, người thì đạp chày, người thì ở đầu cối đảo cốm bằng những chiếc đũa cả to. Tất nhiên cả 2 phối hợp với nhau rất ăn ý và thuần thục. Tất cả công sức dồn vào mẻ cốm thơm ngon.
Cần phải có kỹ thuật khi giã cốm nếp Tú Lệ. Chân của người giã cốm phải thật đều, nhịp nhàng để lực chày giã không được mạnh quá và cũng không được nhẹ quá. Cốm giã xong được gói trong lá dong xanh, vừa tăng thêm màu xanh của cốm, vừa lưu giữ mùi thơm của lúa. Khiến du khách ngất ngây khi một lần thưởng thức.
Món ăn thơm ngon này thường được ăn cùng với chuối chín trứng cuốc, trái hồng đỏ chín cây hoặc cũng có thể dùng để nấu cháo vịt, xôi nếp, chè và nêm vào các món như: nem rám, tôm rán, thịt chiên. Chính vì hương vị đặc biệt thơm ngon như vậy. Vì vậy lâu nay cốm Tú Lệ đã trở thành đặc sản Tây Bắc.
Xôi ngũ sắc
Một trong những món ăn truyền thống của đồng bào các dân tộc miền núi phía Bắc như Tày, Dao, thuộc các tỉnh như Lào Cai, Mộc Châu, Hà Giang….chính là xôi ngũ sác. Gọi là xôi ngũ sắc vì một đĩa xôi gồm rất nhiều màu, thông thường là năm: đỏ, xanh, vàng, nâu, trắng. Các màu xôi mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, năm màu xôi tượng trưng cho ngũ hành trong trời đất: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ.
Loại xôi này có rất nhiều công dụng. Không chỉ đẹp và mang ý nghĩa tâm linh, xôi ngũ sắc còn rất tốt cho sức khỏe người ăn khi trong mỗi loại lá cây, củ quả tạo nên màu sắc của đĩa xôi 5 màu đều là những loại cây dược liệu mang nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Tùy thuộc vào công thức pha chế của từng vùng, từng dân tộc người ra sẽ sử dụng các loại dược liệu khác nhau, cho ra 5 màu sắc khác nhau và ý nghĩa biểu trưng riêng khác nhau.
Khi vụ mùa vừa kết thúc người ta thường làm xôi ngũ sắc để cúng cơm mới. Là lúc báo cáo trời đất về tình hình mùa màng năm cũ. Và mời các cụ về xơi bát cơm thưởng thức hạt gạo đầu mùa. Tất cả đều cầu cho trời đất thái bình, mưa thuận gió hòa. Và năm tới đón một mùa màng bội thu cho gia đình.
Từ lâu đời và ngày nay xôi ngũ sắc đã trở thành đặc sản Tây Bắc. Vị ngon, ngọt, béo ngậy cùng với những màu sắc hấp dẫn trong đĩa xôi thể hiện tấm lòng hiếu khách của gia chủ, chứa đựng mong ước cho mùa màng bội thu trong năm tới và ước mơ về một cuộc sống ấm nó, đầy đủ.
Muồm muỗm rang
Với những người vùng thôn quê không ai lạ với muồm muỗm. Muồm muỗm là loài sinh vật râu dài, có cánh, chỉ xuất hiện vào mùa gặt. Người dân Mường Lò thường thu bắt muồm muỗm để chế biến thành thức ăn. Bằng công thức chế biến đặc biệt, qua bàn tay khéo léo, cùng những gia vị quen thuộc đơn giản dễ kiếm, muồm muỗm bắt đầu trở thành món ăn ngon đặc sản Tây Bắc, nó dần in sâu trong tiềm thức của du khách đến nơi đây, ai ai cũng phải một lần nếm thử món đặc sản dân tộc hiếm và độc lạ như vậy.
Nghe danh thì ai ai khi đến đây cũng mong được một lần được thưởng thức món muồm muỗm rang giòn. Muồm muỗm rang chín có màu vàng sậm, rất thơm. Muồm muỗm được om với nước măng chua (hoặc giấm gạo) trên bếp lửa nhỏ để chín.
Nhớ là khi cạn nước thì được cho ngay mỡ vào, đảo đều tay trên bếp to lửa khi nào nghe tiếng nổ lách tách tức là muồm muỗm đã chín giòn, sau đó cho nêm nếm cùng với bột canh, hạt nêm, ít ớt tươi và đảo thật nhanh tay cho muồm muỗm ngấm đều gia vị, tiếp tục cho lá chanh đã được thái nhỏ vào đảo đều cho lá chanh chín tới là món đặc sản muồm muỗm rang nức tiếng đã hoàn thành.
Qua rất nhiều công đoạn và thành phẩm sẽ sở hữu màu vàng nâu đẹp mắt. Đi kèm với đó là một mùi thơm ngất ngây lòng người. Muồm muỗm ở mường lò ăn rất bùi, ngậy và thơm không như ở những vùng khác. Ai đặt chân đến vùng đất Yên Bái mà không tự tay đi bắt muồm muồm, tự tay chế biến và thưởng thức món muồm muỗm rang này thì quả thật thiếu sót.
Bánh chim gâu
Ai cũng biết Yên Bái là một tỉnh vùng cao có sự sinh sống của nhiều dân tộc ít người. Sự đa dạng về dân tộc đã góp phần tạo nên một nền văn hóa đa sắc màu cho nơi đây. Lại nói về sự đa dạng thì ẩm thực là một trong những “bữa tiệc” nhiều màu sắc nhất. Đơn cử có thể nhắc đến người Dao có món bánh chim gâu
Nguồn gốc từ cái tên lạ của bánh xuất phát từ một câu chuyện chứa chan tình mẫu tử. Người ta kể với nhau rằng những bà mẹ người Dao lên nương rẫy nhưng trái tim vẫn đau đáu hướng về đứa con bé bỏng ở nhà. Rồi những trưa rảnh tay họ xếp lá dứa rừng thành chiếc ổ bánh chim gâu. Về nhà họ lại thêm bột vào làm thành những chiếc bánh đẹp mắt, rất hấp dẫn.
Người ta pha trộn thêm đỗ xanh hoặc nhuộm màu gạo bằng các loại lá cây khác nhau để mỗi chiếc bánh là một sự bắt mắt khác nhau. Thật ra, ngoài tạo hình chim gâu người ta có thể đan thành hình những thứ khác tùy ý nhưng có lẽ vì ý nghĩa từ xưa nên hình tượng chim gâu vẫn được ưa thích hơn cả.
Những buổi gói bánh, người phụ nữ Dao lại rủ nhau tụm lại một góc nhà rồi khéo léo uốn lượn sao cho giống chim gâu nhất. Đồng thời cũng đảm bảo chiếc bánh nhỏ xinh vừa phải không quá to cũng không quá dài. Chiếc bánh nhỏ nhắn được xếp gọn và nấu chín trong nồi đầy ắp nước khoảng 1 giờ đồng hồ là đã cơ thể thưởng thức.
Măng ớt Trạm Tấu
Một trong những món ăn nổi tiếng của đồng bào Mông ở huyện vùng cao Trạm Tấu, Yên Bái là măng ớt Trạm Tấu. Đây là loại măng Lay rất đặc biệt, kích thước chỉ nhỏ bằng ngón tay. Tuy nhiên bên trong lại đặc ruột, nên người ta gọi là măng ớt. Loài thực vật này mọc nhiều ở sườn núi đá, và chỉ có ở vùng cao Tây Bắc. Món ăn đặc sản Tây Bắc này luôn được xuất hiện trong mọi bữa ăn dân dã trên nương hay trong bữa ăn thịnh soạn ngày Tết mới xuất hiện.
Rất dễ để làm món ăn hấp dẫn này. Măng đem về được bóc vỏ, dùng khăn ấm lau cho sạch tránh bị thâm. Sau đó, xếp măng vào ống bương hoặc là chum để ủ. Cứ một lượt măng lại rắc một lượt ớt tươi giã nhuyễn trộn với muối trắng.
Một công đoạn không thể quên là khi xếp măng đầy ống bương hoặc chum xong. Bước tiếp theo thì người ta dùng đá nén chặt lại. Măng có thể ăn được sau khoảng 1 tháng ngâm. Măng ớt ngâm lâu sẽ có màu trắng hồng, vô cùng đẹp mắt. Ăn rất giòn kết hợp với vị chua, cay hòa quyện tạo nên ấn tượng khó quên trong lòng mỗi thực khách.
Bài viết trên đã chia sẻ về những món đặc sản Tây Bắc khi bước vào mùa lúa chín, hy vọng các bạn không bỏ lỡ cơ hội được thưởng thức các món ngon mà núi rừng thiên nhiên đã ban tặng cho con người ở đây.
Xem thêm những món ăn hấp dẫn tại Ẩm thực Việt Nam.
Nguồn: Dulichvietnam.com.vn
